Co to jest bilans płatniczy?

Bilans płatniczy rejestruje międzynarodowe przepływy kapitału, związane m. In. Z handlem zagranicznym i inwestycjami zagranicznymi. Podstawowe składniki bilansu płatniczego to: rachunek bieżący, rachunek kapitałowy i finansowy, pozycje finansujące.

Rachunek bieżący (CA)

Ważny dla banku centralnego, ponieważ wielkość jest ściśle monitorowana przez zagranicznych inwestorów, jego rozmiar decyduje o wiarygodności kraju jako pożyczkobiorcy, zbyt głęboka nierównowaga może doprowadzić do gwałtownej ucieczki kapitału portfelowego i wszystkich tego negatywnych konsekwencji (deprecjacja, recesja, inflacja) oraz pokazuje, jaka część nierównowagi pomiędzy popytem i podażą „wylewa” się na zewnątrz.

Jaka funkcję pełni bilans płatniczy?

Mierzy zmianę międzynarodowej pozycji inwestycyjnej kraju, czyli zmianę zasobu aktywów zagranicznych netto [aktywa zagraniczne (obligacje, akcje, pieniądze) minus zobowiązania (tego samego rodzaju) wobec zagranicy].

Różne spojrzenia na rachunek bieżący

Pokażemy teraz, że saldo rachunku obrotów bieżących związane jest ściśle z (1) saldem inwestycji i oszczędności w gospodarce, jak również (2) z bilansem handlu zagranicznego towarami i usługami.

1. Tak jak dla każdego indywidualnego gospodarstwa, tak i dla całej gospodarki, przyrost aktywów netto musi być równy różnicy pomiędzy dochodami i wydatkami. W gospodarce otwartej możliwe jest inwestowanie pieniędzy większych od krajowych oszczędności, saldo rachunku obrotów bieżących mierzy tę różnicę. Tym samym jest miarą zadłużania się.
2. Rachunek bieżący może być również wyrażony przy pomocy bilansu handlowego czyli saldo rachunku bieżącego jest równe saldu bilansu handlowego powiększonego o dochody z aktywów zagranicznych netto. Ta prawidłowość jest wykorzystywana w rachunkowości bilansu płatniczego. Wbrew powyższemu, rachunek bieżący mierzony wg bilansu płatniczego w praktyce nie jest dokładnie równy zmianie międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto. Różnica między saldem rachunku bieżącego a przyrostem międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto: saldo błędów i opuszczeń; zmiana wartości zagranicznych aktywów i pasywów (np. Ceny złota), nierejestrowane obroty bieżące.

Determinanty rachunku obrotów bieżących

Stopy procentowe (realne): wyższe stopy realne zwiększają oszczędności i zmniejszają inwestycje, tym samym przyczyniając się do poprawy salda rachunku obrotów bieżących. Należy jednak pamiętać, że bank centralny nie może wywierać długookresowego wpływu na zmienne realne, czyli ani na realną stopę procentową ani, co za tym idzie, na saldo obrotów bieżących.

Szok inwestycyjny: wzrost opłacalności inwestowania w danym kraju może doprowadzić do pogorszenia salda obrotów bieżących. Przykład: Norwegia po szoku naftowym 1973 wykonała duże inwestycje w wydobycie ropy, finansowane z funduszy zagranicznych. Stosunek inwestycji/PKB w latach 65-73 ok. 28%, w latach 74-78 ok. 38%, deficyt CA wzrósł do 15% PKB.

Szok dochodowy:, jeżeli poprawiają się znacząco perspektywy przyszłych dochodów, zgodnie z teorią cyklu życia, ludzie zaczynają konsumować a konto przyszłych dochodów. Spadają oszczędności, pogarsza się saldo obrotów bieżących. Przykład: Polska 1996-1999.

Rachunek kapitałowy i finansowy

Obejmują transakcje finansowe związane z płatnościami wynikającymi z rachunku bieżącego. Opisuje sposób finansowania deficytu z rachunku bieżącego (spożytkowania nadwyżki). Główne składniki:

• saldo inwestycji bezpośrednich
• saldo inwestycji portfelowych
• saldo pozostałych inwestycji (kredyty)
• saldo instrumentów pochodnych

Inwestycje bezpośrednie (FDI) Foreign Direct Investment - znaczące oraz w miarę trwałe zaangażowanie inwestora w przedsiębiorstwo (np. Udział w akcjonariacie pow. 10%)

Inwestycje portfelowe - zakup papierów wartościowych w celu osiągnięcia zysku na różnicy w cenie papieru. Zakup niewielkich pakietów akcji, zakup bonów i obligacji skarbowych.

Pozycje finansujące

Niezerowe saldo rachunku bieżącego może być sfinansowane bądź w RKF, bądź za pomocą rezerw dewizowych banku centralnego (oficjalne aktywa rezerwowe). Jeżeli bank centralny prowadzi politykę płynnego kursu walutowego i nie interweniuje na rynku walutowym, deficyt CA musi być równy nadwyżce w RKF. W praktyce, nawet, jeśli BC nie interweniuje na rynku walutowym, pozycja „oficjalne aktywa rezerwowe” przyjmuje wartości niezerowe. Przyczyną są wzajemne wahania kursów walut, w, których przechowywane są rezerwy.

Saldo błędów i opuszczeń

Suma trzech poprzednich pozycji powinna teoretycznie wynosić zero. Ponieważ jednak nie wszystkie transakcje udaje się zarejestrować, najczęściej bilans się nie zeruje. Wyrównuje to automatycznie pozycja „saldo błędów i opuszczeń” przyjmując wartość równą sumie pozostałych pozycji ze znakiem ujemnym.